Atatürk’ün Doğduğu Ev Selanik Değil Makedonya mı?
Atatürk’ün hayatını incelerken siyasi ve siyasi unsurların yanı sıra bazı manevi unsurları da dikkate almamız gerekir. Atatürk’ün hem anne hem de baba soyu, Rumeli’nin fethi ile birlikte bölgenin Türkleşmesi için. Anadolu’ya göç eden “Yörükler”gelen.
Araştırmalara göre aile daha sonra Selanik’e gidip yerleşmiş. Baba soyu Aydın/Söke’dendir. Manastır iline onlar yerleştiler. Babası Ali İstek Efendi de Manastır’ın Debre-i Bala Sancağı’na bağlı Kocacık’ta doğmuştur.
Dedesi Hafız Mehmet’in taşıdığı “Kızıl” lakabı ve yerleştikleri “Kocacık” dikkate alındığında Atatürk’ün baba soyunun Kızıl-Oğuz veya Kocacık Türkmenlerinden geldiği anlaşılmaktadır.
Atatürk ve ailesi hakkında elimizdeki en güvenilir kaynaklar onun ve ailesinin anlattıklarıdır. Bir diğer kaynak ise Hacı Mehmet Somer gibi kendisini ve ailesini tanıyan kişilerin verdiği bilgilerdir. Enver Behnan Şapolyo bu konuda “ Atatürk defalarca benim atalarımın Anadolu’dan Rumeli’ye gelen Yörük Türkmenleri olduğunu söylerdi.”diyor.
Atatürk’ün babasını ve dedesini tanımak Eski Aydın Milletvekili Tahsin San ve Eski Genel Müfettiş Yardımcısı Tahsin UzerAtatürk’ün soyunun Anadolu’dan Rumeli’ye göç eden Yörüklerden geldiği vurgulanır.
Ali Iste Efendi ile Zübeyde Hanım evlendikten sonra Ali İstek Efendi’nin baba ocağına yerleşmişlerdir.
Atatürk, çocukluğunun, gençliğinin ve askerliğinin altın yıllarını Makedonya’nın hareketli atmosferinde yaşamış ve Balkanlar’da ilk kez Manastır’da aşık olmuştur. Birinci Dünya Savaşı’ndan önce Bulgaristan’da askeri ataşeydi.Siyasetinde Balkanlara ayrı bir önem göstermiştir.
20. yüzyılın başında Atatürk’ün doğduğu Selanik, Balkanlar’ın ve tüm imparatorluğun en zengin, en gelişmiş ve eski şehirleri arasında ilk sıralarda yer alıyordu.
Burada, 1374 yılında ele geçirilen 500 yıllık bir Türk şehriydi. Yaşam düzeyi yüksek, hem ekonomik hem de nitelikli siyasi etkinlik açısından askeri bir şehirdi. Siyasî ve kültürel teşkilatlar, aydınlar, askerler, subaylar adeta şehrin doğal bir dokusuydu.
Numan Kartal, Ali Güler, Altan Deliorman, Burhan Göksel, Fazıl Senai Erdemgil, Hüseyin Şekercioğlu, Kemal Vatan, Mehmet Özel, Muzaffer Tufan, Yusuf Hamza, İlhan Selçuk, Ali Öz-Sayra Öz, Altan Araslı, Şevket Süreyya Aydemir ve Ercüment İşşen’e yazılarında birçok yazar ve araştırmacı Atatürk’ün ailesi Kocacık kökenlidir.Falih Rıfkı Atay’ın da “Çankaya” adlı eserinin ilk baskısında Atatürk’ün babasının Kocacıklı olduğunu belirttiğine dair açıklamalarda bulunmuştur.
Atatürk’ün doğduğu ev belli ki bir süredir tartışma konusu olmuştu. Selanik’te değil Makedonya’da doğduğu iddia edildi.
Kayıtlara ve kaynaklara göre Atatürk Selanik’te doğmuştur. Uzun süre Yunan arşivlerinde çalışan Prof. Vasilis Dimitriadis, 80’den fazla Osmanlı Türkçesi ve 16 Yunan arşiv belgesini inceleyerek bu tartışmaları sonlandırdı. Selanik Ahmet Subaşı Mahallesi Numan Paşa Sokak’ta “Pembe Ev” olarak bildiğimiz 6 numaradaki evin kayıtları ilk kez 1875’te buluşuyoruz.
Ev, Atatürk’ün babası Ali İstek Efendi ve annesi Zübeyde Hanım tarafından hisseli olarak satın alınmış; Mustafa Kemal Atatürk, yeni adı Muhtar Sokak olan ve yeni numarası 38 olan bu evde dünyaya geldi.
Ali İstek Efendi’nin vefat ettiği 13 Nisan 1887 tarihli sicil defterinde kayıtlıdır.Zübeyde Hanım Pembe Ev’i kiralayıp Langaza bölgesindeki bir köyde yaşayan ağabeyinin yanına gitse de bir süre sonra Pembe Ev’e geri dönerek 1912 yılına kadar bu evde yaşadı.
Türkiye Cumhuriyeti’nin doğum yerini simgeleyen bir beşik olarak saygıyla onurlandırdığımız bu rezidans, renginden dolayı “Pembe Ev” adıyla şehrin en ünlü anıtları arasında yerini almıştır.
Atatürk’ün Selanik’te değil de Makedonya’da doğduğu tezi göz önüne alındığında, Atatürk’ün babası Ali İstek Efendi’nin Makedonya’da doğduğu bu ev aslında Makedonya’dadır. TİKA öncülüğünde 2014 yılında ziyarete açılmıştır.Bugün hala müze olarak hizmet vermektedir.
Merkez Jupa’nın Kocacık Köyü’nde yer almaktadır. Ali Dilek Efendi Hatıra Köşkü,Türkiye ve Makedonya’dan gelen uzmanlar eşliğinde 19. yüzyıla ait görsel ve yazılı arşiv belgeleri incelenerek yerel mimariye uygun olarak tasarlanmıştır.
Bu ev tarihi bir buluntu olarak önemlidir. Her şeyden önce, Mustafa Kemal Atatürk’ün soyuna yönelik bazı ahlaksız suçlamalar bu tespitlerle uydurmadan öteye gidemedi.
Yunan medyası Atatürk’ün Selanik’te değil Lagadas’ta doğduğunu iddia eden bir yazı yayınladı. Bu tezler asılsız olmakla birlikte tarihçi Ali Güler’in bu konuda yazdığı bilgi ve belgeler bulunmaktadır. Hepimizin bildiği gibi Mustafa Kemal Atatürk Selanik’te doğdu ve Dolmabahçe’de öldü.
